Araştırmalar düzenli, anlamlı ödevleri olan öğrencilerin, olmayanlara göre daha çok şey öğrendiklerini söylüyor. Ancak ödevler, eğitimde öğretmen, öğrenci ve ebeveynleri karşı karşıya getiren bir sorun haline de gelebilmektedir (Aksu, 2018).
'Ev ödevi' öğrencilere öğretmenler tarafından verilen ve okul dışı saatlerde gerçekleştirilmesi amaçlanan görevleri ifade eder (Cooper, 1989). Bazı öğrenciler, ödevleri öğretmenleri tarafından verilen, yapmak zorunda oldukları ancak amaçları konusunda pek bilgi sahibi olmadıkları görevler olarak algılayabilmektedir.
Öğrenciler, ev ödevlerinin boş zamanlarının önemli bir bölümünü kaçırmaya neden olduğundan şikâyet ederler. Birçok öğrenci ev ödevinin hayatlarındaki ana stres kaynağı olduğunu düşünür (Kralovec ve Buell, 2000). Veliler için ise ödevin yerine getirilmesi konusunda kendi sorumluluklarının da olduğu bir görev olarak algılandığı görülmektedir. Ebeveynler, çok fazla ya da çok az ev ödevi olduğundan, çok zor ya da çok kolay olduğundan ya da ödevin çok belirsiz olduğundan şikâyet ederler. Aslında ödev, hem ebeveynlerin çocuklarının eğitimini gözlemleyebilecekleri bir pencere hem de okullar için ebeveynlere çocuklarının ne öğrendiğini bildirme fırsatı olarak görülmelidir. Öğretmenler, ev ödevlerini tamamlamak için ebeveyn desteğinin olmamasından, etkili ev ödevlerinin nasıl hazırlanacağı konusunda eğitim eksikliğinden ve bunları hazırlamak için zaman eksikliğinden şikâyet ederler.
Ödev konusunda alanyazın incelendiğinde ev ödevlerinin farklı amaçlarla verildiği görülmektedir (Epstein, 1988). Bunlardan biri, ödevlerin öğrencilerin akademik gelişimlerini desteklemek için verilmesidir. Örneğin, sınıfta öğrenilen konu ve kavramları gözden geçirmek, incelemek, pekiştirmek, hazırlamak, genişletmek amacıyla ödevler verilebilir. Diğer bir amaç ise öğrencilerin kişisel gelişimlerini desteklemektir. Örneğin sorumluluk bilinci kazanması, çalışma ve zaman yönetimi becerilerini geliştirmesidir.
Ödev aynı zamanda öğrenci-öğretmen-veli etkileşimine yardımcı olur ve okul-ev-toplum iletişiminin de gelişmesine katkı sağlar. Bunlara ilaveten öğretim programlarında bulunan ancak okulda fazla zaman ayrılamayan konu ve kazanımların daha detaylı ele alınabilmesini de sağlamaktadır. Öğrencilerin kavramları sınıfın izin verdiğinden daha kapsamlı bir şekilde keşfetmelerine yardımcı olmaktadır.
Ev ödevi, anlamayı derinleştirmek, becerileri gözden geçirmek ve uygulamak, öğrencileri gelecekteki derslere hazırlamak, soruları keşfetmek ve ilgi alanlarını ve becerilerini geliştirmek için fırsatlar sağlar.
Ödevler konusunda öğretmenlere öneriler:
Dönemin başında ilk ev ödevini vermeden önce temel kuralları gözden geçirin. Ev ödevinden beklentilerin yazılı olarak açıklanması ödevlerin başarıyla tamamlanma olasılığını artırır.
Ödevlerin hangi amaca yönelik verildiğini açıklayınız. Öğrencilerinizin ödevin amacını anladığından emin olunuz.
Öğrencileri düşünmeye ve öğrendiklerini diğer bilgilerle bütünleştirmeye zorlayan ödevler oluşturun. Ev ödevi öğrencilere sınıf koşullarının ötesinde bir konu ya da kavramı uygulama fırsatı verebilir (Paulu, 1998). Öğrencilerin farklı yerlerden, kaynaklardan ve konulardan bilgileri bir araya getirmesine ve birbirine bağlamasına yardımcı olabilir.
Farklı türde ödevler oluşturun. Tüm ödevler benzer olursa öğrenciler sıkılır. Her ödevin tüm öğrencilerin ilgisini çekmesi neredeyse imkansızdır. Farklı türde ödevler tüm öğrencilerin keyif aldıkları bazı görevlere sahip olma olasılığını artırır.
Öğrencilerinizin kişisel bilgi ve deneyimlerini kullanabilecekleri ödevler oluşturun. Farklı kültürel değerlerin ve aile değerlerinin, deneyimlerin öğrencilerin çalışmalarına eşsiz nitelikler katabileceğini unutmayınız.
Ödevlerin günlük yaşamla ve günümüzle ilgisinin kurulması ödevin yapılma olasılığını artırır. Yaşamdan kopuk, günümüzde karşılığı olmayan ödevler öğrencilerin ilgisini daha az çeker.
Ödev belirlerken öğrencilerinizin ilgi alanlarını, becerilerini ve ihtiyaçlarını dikkate alınız.
Ödevin yapımının öğrencileriniz için ne kadar zaman alacağını düşünerek uygun miktarda ödevler hazırlayınız. Sınıf düzeyi yükseldikçe ödevin yapılma süresi artabilir. Örneğin, ilkokulda günlük 20 dakika alan ödevlerin daha etkili olduğu düşünülmektedir. Bu süre lisede iki saati bulabilir.
Çalışma alışkanlığı kazanmaları ve becerilerini geliştirmeleri için öğrencilerinizi teşvik edin. Nasıl çalışmanın yararlı olduğu konusunda öğrencilerinizi bilgilendirin.
Öğrencilerinizi yaptıkları çalışmalar konusunda teşvik edin, övün. Övgü öğrencileri çalışma ve ödev yapma konusunda çok iyi motive etmektedir.
Öğrencilerinizi ödev yaparken zorlandıkları, yardıma ihtiyaç duydukları zaman sizden destek alabilecekleri konusunda bilgilendirin. Ödev yaparken öğrencilerin destek alabilmeleri çok önemlidir. Zorlukları aşamayan, başarısızlık riski taşıyan öğrenciler kolaylıkla ödev yapmayı bırakabilir.
Ebeveynlerle ödev yapma, çalışma alışkanlığı kazandırma, öğrenciye destek olma vb. konularda iletişim kurulması önemlidir.
Öğrenciler öğretmenlerinin onları önemsediğini bilmek, hissetmek isterler. Onlara saygı duyan, anlayan öğretmenlerin verdiği ödevleri yapma konusunda daha isteklidirler.
Ödevler hakkında öğrencilerinize mutlaka nitelikli geri bildirim vermelisiniz. Kontrol edilip geri bildirim verilmeyen ödevlerin yapılma sıklığı azalmaya başlamaktadır.
Ebeveynlere öneriler:
Ödevlerini tamamlamak için ebeveyn yardımı alan çocukların ödeve daha fazla zaman ayırdıkları görülmektedir. Bu nedenle çocuğunuzu ödev konusunda desteklemelisiniz.
Çocuğunuzu ödevini yapması konusunda motive ediniz. Bunu yaparken ödevlerin önemini anlatarak nasıl çalışabileceği sizden nasıl destek alabileceği konusunda ona bilgi veriniz (Dawson, 2010).
Ödevlerini tamamlamak için plan yapmasına yardımcı olunuz. “Ne yapman gerekiyor? Buna ne kadar zaman ayırdın?” gibi sorularla plan yapması konusunda teşvik edin.
“Şu zamanda şunu yapacağım.” Ödev için rutinler oluşturun. Günlük rutinler ödevlerin daha sorunsuz yapılmasını sağlamanın yanında gelecekte yaşamlarına uygulayabilecekleri düzen duygusu da kazandıracaktır.
Bazı çocukların ödevlerinde diğerlerinden daha fazla yardıma ihtiyacı olacaktır. Ancak çocuğun başarılı olması için gereken asgari yardım sağlanmalıdır. Başka bir deyişle, ebeveynler çocuklarının başarılı olması için gerekenden fazlasını yapmamalı, ancak başarıyı garantilemek için destek olmalıdır.
Çocuklarınızın çalışma alanlarını düzenli tutmasına ve ev ödevlerini takip etmek için sistemler kurmasına yardımcı olun.
Öğretmenlerle açık iletişim kanalları oluşturun. Ebeveynler tek başına tüm ödevle ilgili sorunları çözemez. Öğrenciler ödevi anlamadıklarında veya onu tamamlamak için gerekli beceri veya bilgiden yoksun olduklarında, ebeveynlerin yardım için öğretmenlere ulaşması gerekecektir. Sanal veya yüz yüze öğretmen-ebeveyn görüşmeleri yapılabilir. Örneğin ödevlerin hem öğretmen hem de ebeveyn tarafından imzalanması sağlanabilir.
Ebeveynler, çocuklarını önemsemeli, cesaretlendirmeli, ödevlerini yapmamalı, onların sorumluluk duygusu geliştirmelerine yardımcı olmalı, farklı açılardan düşünmeye özendirmelidir.
Unutulmamalıdır ki ödev çocukların öğrenmesi ve ailelerin çocuklarının eğitimine katılması için bir fırsattır. Ebeveyn-öğrenci-öğretmen etkileşimiyle ödevin çocuğun yaşamına getireceği katkıları artırmak mümkündür. Çocuk, ödevleri yapma konusunda ilkokuldan itibaren desteklenmeli ve ödev yapma sorumluluğunu üzerine alabilecek ana kadar teşvik edilip cesaretlendirilmelidir.
Unutulmamalıdır ki ödev çocukların öğrenmesi ve ailelerin çocuklarının eğitimine katılması için bir fırsattır. Ebeveyn-öğrenci-öğretmen etkileşimiyle ödevin çocuğun yaşamına getireceği katkıları artırmak mümkündür.
