Üzerinde düşünülmesi gereken bazı sorular vardır. Pandemi sürecinde nasıl bir psikoloji içerisindeyiz? Pandemin üzerimizde bırakmış olduğu psikososyal etkileri neler olacak? Bu süreçte psikososyal travma yaşayan insan yeni travmalara hazırlıklı olabilecek mi? Bu ve benzeri soruları düşündüğümüzde tedirgin olduğumuzu, kaygılı bir ruh halinin içerisinde olduğumuzu fark edeceğiz. Salgın sürecinde ve sonrasında insanın yaşam tarzında belirli değişimlerin olacağı görünen bir gerçektir. Eğitimden sağlığa iş yaşamına birçok konuda kendini hissettirecek değişimler olmakla birlikte alışkanlıklar, duygu ve düşüncelerin yoğunluğu da değişecektir. İnsan değişen şartlar altında kendini farklı psikolojik süreçler içerisinde bulacaktır. Bireysel farklılıkların da olabileceği bu süreçte olaylardan etkilenme düzeyi farklılık gösterecektir.
İnsan biyopsikososyal bir canlıdır. Olaylardan etkilenme düzeyi yüksek ve olaylar karşısında güçlü durmaya çalışan, varoluş mücadelesi veren insanlık bu süreçte salgının bu denli dünyayı etkisi altına aldığına şahit olmakta, varoluş tehdidi ile karşı karşıyadır. Gelişim sürecinin her kademesindeki insan psikolojik olarak olumsuz etkilenmektedir. Çaresizlik, anksiyete düzeylerinde artış, depresif belirtiler, bunalımlar, asosyallik, içe kapanıklık, temizlik takıntıları, OKB ve ölüm korkusu gibi birbirini tetikleyen birçok psikolojik problemler içerisinde bulmaktadır.
Teknoloji ile iç içe olan insan elbet bu süreçte teknolojiye daha bağımlı hale gelmiştir. Eğitimlerin uzaktan olması, öğrenci öğretmen veli yaşantılarında değişimler getirmekte olup, iş yaşantılarında teknoloji kullanımında artış toplumun tüm kesimini benzer düzeyde etkilemiştir. Belki de teknoloji çağına keskin adımlar atmanın bir kesitini tüm dünya yaşamış olabilir.
Bu dönemde özellikle temizlik takıntılı kişilerde problemlerin artabileceği ön görülmektedir. Ayrıca toplumun diğer kesiminde de aynı şekilde temizlik konularında artış ve takıntılar görülebilir. Bu dönem korku ve endişe ile baş etmeleri güçleşebilir ve problemleri ile ilgili şikâyetlerinde artış olabilir. Zaman içerisinde temizlik konusunda normalleşme olacaktır.
Kaygılanma sürecinin de artığı bu dönemde kaygıyı kontrol altına almak için doğru kaynaktan yeterli düzeyde bilgi edinmek önemlidir ancak sürekli okumak, sürekli takip etmek, tv, video izlemek gibi uğraşılar içerisinde girmek diğer insanlarda olduğu gibi kaygıyı artıracak ve takıntı oluşmasına veya takıntıların artmasına zemin hazırlayacaktır. Belirli düzeyde kaygılı olmak sorunların çözümünde önemli yere sahip olacaktır.
İnsan her duruma kendini adapte edebilir. Bu dönemi en dengeli şekilde geçirmek için öncelikli olarak vurgulamak istediğim, şu dönemde belli bir düzeyde endişe yaşamamız normaldir. Şu andaki temizlik alışkanlıklarımız, sosyal hayatımız ve iş yaşantımız olağan zamanlarımızdan oldukça farklılık göstermektedir. Doğal olarak bizler de her zamanki gibi hissetmeyeceğiz. Ancak insanın psikolojik ve fiziksel adaptasyon konusunda oldukça iyi olduğu bir sır değildir. Herkes kişisel olarak hayatına baktığına birçok badireyle karşılaştığını ve yine de hayatına devam edebildiğini hatırlayacaktır. Hiç zorluk çekmeden, sıkıntı duymadan bu süreci geçirmeyeceğimizi kabul edersek eğer, bu psikolojik hale de olağan olmayan gündelik yaşamımıza da çok daha hızlı adapte olur ve sürecin sonlanmasını da sabırla bekleyebiliriz.
Sosyal mesafe kuralına uyarak zamanımızı geçiriyor olmamız sosyalleşmeyeceğimiz anlamına gelmiyor. Aile ve arkadaşlarla sadece salgın haberleri odaklı olmayan internet/telefon görüşmeleri yaparak sosyal hayatı sürdürmek, sınırlanan fiziksel aktivite düzeyini egzersiz, yoga, meditasyon gibi ayrıca zihinsel olarak dinginleşmeye yardımcı olan aktivitelerle arttırmak, film/dizi izlemek, kitap/dergi okumak, internette hali hazırda açık olan müzeleri gezmek gibi evde yapılabilecek bir çok aktiviteyi yapmak iyi gelecektir.
Salgın tehdidinden sonra davranışlar elbet normale dönecektir. Tehdit olmaktan çıktığı süreçte olumsuz davranışların bir süre sonra kendiliğinden normalleşme göstereceğini öngörülmektedir. Kişiler arasında farklılık göstereceği de kuşkusuzdur. Salgın için hazırlanan tedavilerde başarılı sonuçların geldiğini okumaktayız. Bu tedaviler sonuç verdikçe insanın moral düzeyi artacak, eski normal hayata dönüşler gerçekleşemeye başlayacaktır. O zaman yine umut filizleri yeşermeye başlayacak özlediğimiz hayata tekrardan dönüşler gerçekleşecektir. Salgını yenmenin hazzı ile insan tüm bu psikolojik problemlerle mücadele özgüvenini artıracak gelecek yıllara tecrübeler aktaracaktır. Maske mesafe hijyene dikkat edeceğinizi biliyor herkese sağlıklı günler diliyorum.
