Okuma alışkanlığı kazandırma, eğitim alanında en çok tartışılan ve üzerinde projeler geliştirilen konuların başında gelmektedir. Okuma ile ilgili yapılan araştırmalarda bu sorun net bir şekilde ortaya konmaktadır. UNESCO tarafından yapılan bir araştırmaya göre kitap okuma sıralamasında 86. sırada yer alan Türkiye, Afrika ülkeleri ile aynı kategoride bulunmaktadır. TÜİK verilerine göre ise kitap, ihtiyaç listemizde 235. sırasında yer almaktadır.
Kuşkusuz bu sorunun temelleri ilkokul yıllarına dayanmaktadır. Özellikle çocuğun okumayı öğrenme sürecinde yaşadığı zorlamalar bu sorunun ortaya çıkışında önemli rol oynamaktadır. Daha okumayı öğrenir öğrenmez yapılan ödüle dayalı okuma yarışları; nitelik yerine niceliğe odaklanan, sıkıcı ve monoton okuma saatleri bu sorunun giderek büyümesine neden olmaktadır. Ayrıca bu süreç-te bilinçli kitap seçimlerinin yapılmıyor olması da önemli bir etkendir.
Yıllardır denenen geleneksel yöntemlerle sonuç alınamadığı ortadadır. Okullar okuma alışkanlığı kazandırma adına birçok etkinlik yapıyor gibi görünse de yapılan çalışmalar göstermelik olmakta ve sorunu çözme adına yüzeysel kalmaktadır. Bu bağlamda özellikle eğitimciler kendilerini sorgulamalı ve çözüm adına yeni fikirler ortaya koymalıdırlar.
Peki ne yapılmalı?
Yaptığım okuma saatlerinin bu beceriyi kazandırma adına etkisiz kaldığını fark etmem yeni arayışlara yönelmeme sebep oldu. Özellikle bir öğrencimin sessizce yaptığımız bir okuma saatinde kurduğu cümle beni oldukça etkiledi. Okuma sırasında bir arkadaşıyla konuşup sınıftaki sessizliği bozan öğrencime ”Neden konuşuyorsun?” diye sorduğumda “Öğretmenim kitapta çok güzel bir cümle vardı. Arkadaşımın da bunu öğrenmesini istedim.” demesi aslında kitap okuma saatlerinin nasıl olması gerektiği ile ilgili bana bir fikir verdi. Öğrencimin okuduğunu arkadaşıyla bir an önce paylaşma isteği paylaşımlı okuma fikri üzerine düşünmemi sağladı. Bu şekilde “Ortak Kitabım” etkinliği ortaya çıkmış oldu.
Etkinlik kapsamında öğrencilerimden birlikte okuma yapabilecekleri bir arkadaşlarıyla eşleşmelerini istedim. Eşleşen öğrenciler sınıf kitaplığımızdan aldıkları veya kendi kitaplıklarından getirdikleri bir kitabı ortak kitap olarak belirlediler. Eşlerden bir tanesi ortak kitabı istediği sayfaya kadar okudu. Kendi bölümü bitince okuduğu bölümü arkadaşına anlatıp kitabı ona teslim etti. Kitabı alan öğrenci arkadaşının bıraktığı yerden okumaya devam edip ertesi gün kendi okuduğu bölümü arkadaşına anlattı. Bu şekilde aralarında kitap sohbeti yapma fırsatı buldular. Belli bölümleri okumayarak kitabı anlamaya çalıştılar. Aynı kitabı okuyan iki kişinin olması öğrencilerin kitaba farklı bir anlam yüklemesini sağladı. Artık kitap sevdikleri arkadaşlarıyla beraber üçüncü bir arkadaş olmuştu. Kitap bitince her ikili sınıfın önünde okudukları kitabı arkadaşlarına sundular. Sunum sırasında yalnız olmamaları daha özgüvenli olmalarını sağladı. İlerleyen süreçte aynı kitabı okuyan diğer öğrenciler de sunumlara katıldı. Etkinlik sayesinde kitapla başlayan dostluklar oluştu ve bu sayede hediye kitap uygulamasına başladık. Artık ikililer birbirlerine kitap hediye ederek bu şekilde kitap ortaklığı oluşturuyorlar. Bu sunumlar sırasında beğenilen kitapları not alıp sınıf seviyesinde “Beğenilen Kitaplar Listesi” oluşturup diğer sınıflarla paylaştık. Artık kaliteli bir kitap listemiz var.
Bu uygulamanın sınıf içi iletişim becerilerini de artırdığını söyleyebilirim. Öğrencilerim kitap sayesinde arkadaşlarıyla birlikte sohbet etmenin ne kadar güzel bir şey olduğunu deneyimlediler. Teneffüslerde bile arkadaşıyla bu etkinliği uygulayanlar oldu. Şimdi bu etkinliği öğrencilerimle birlikte geliştirmeye çalışıyoruz. “Ortak Kitabım” etkinliği her sınıf düzeyinde öğretmenler tarafından rahatlıkla uygulanabilir. Bazı bölümleri değiştirilip eklemeler yapılabilir.
Yıllardır denenen geleneksel yöntemlerle sonuç alınamadığı ortadadır. Okullar okuma alışkanlığı kazandırma adına birçok etkinlik yapıyor gibi görünse de yapılan çalışmalar göstermelik olmakta ve sorunu çözme adına yüzeysel kalmaktadır.
