İşbirlikçi Öğrenme: Tanım olarak: 2-6 kişiden oluşan heterojen grupların sınıf içinde ve sınıf dışında ortak bir hedefe yönelik, aktif olarak katıldıkları, araştırma, eleştirel düşünme, sorumluluk alma, arkadaşlık gibi farklı alan becerilerinin bir arada uygulanabildiği bir öğrenme modelidir. Çalışma grubu, ekip çalışması, çalışma halkası gibi adlandırmalardan da anlaşılacağı üzere; öğrencilerin aktif katılımı, işbirliği, bunların getirisi birçok beceri modelin genel yapısını oluşturur.  “İşbirliğine dayalı öğrenme yöntemindeki öğrenme modellerinin temel amaçlarından biri; her üyenin akademik bilgi, toplumsal beceri ve davranış bakımından güçlü bireyler olmasını, ayrıca kapasitesi ölçüsünde ortak olan amaçların gerçekleştirilmesine katkıda bulunmasını sağlamaktır. (Satan, 2014, s. 407)

İşbirlikçi Öğrenme: Büyük bir yapbozu oluşturmak için bir araya gelen her bir öğrencinin kendine ait parçayı öğrenmesinin yanında yapbozun bütün parçalarını tanıma, büyük resmi göremeye çalışma durumu olarak somutlaştırılabilir. Öğrenci kendine ait parçaları araştırır bulur, arkadaşlarına tanıtır, büyük resmi arkadaşlarıyla beraber oluşturur. Her parçanın bir anlamı olduğunu fark eder. Kendi yetenekleriyle, arkadaşlarına yardımıyla, arkadaşlarının yardımıyla güzel bir resmi ortaya çıkarırlar, sadece güzel bir resmi ortaya çıkarmış olmazlar, bu güzel resmi arkadaşlarına sunarlar. Öğrenmeyi öğrenirken eğlenceli vakit geçirirler. Derse karşı istekleri artar, bireysel yetenekler ortaya çıkar, bazen bir parçanın yerini uzun süre bulmazlar, resmin bir köşesine ait parçayı doğru ekleyebilmek için tartışırlar. Resim tamamlanana kadar öğrenme yolculuları devam eder. 

İşbirlikçi Öğrenme’nin faydaları nelerdir?
İşbirlikçi Öğrenme akademik, sosyal, psikolojik, ölçme ve değerlendirme açısından, öğrenciye, ders ortamlarına, öğretmene, sınıf ve okul iklimine, okul dışı öğrenme ortamlarına birçok katkısı olan bir öğrenme modelidir.

Aşağıda İşbirlikçi Öğrenme’nin faydalarından bazıları sırlanmıştır. 

İşbirlikçi öğrenmede öğrenci edilgen değil etken, aktif durumdadır, yarışmacı değil katılımcıdır. 

İşbirlikçi öğrenme sırasında öğrenci kendi kendine öğrenir, arkadaşlarından öğrenir, arkadaşlarına öğretir. Bir grup içinde görev alan öğrenci araştırma yapar, rapor hazırlar, sunum yapar, bireysel ve grup içinde değerlendirmeye tabi tutulur.

İşbirlikçi öğrenme yöntemleri öğrenciyi klasik ders işleniş biçiminin dışına çıkarır. Belirlenen yönteme göre öğrenci farklı roller üstlenir, öğrenmenin sorumluluğunu alır, bir ekibe aidiyet hisseder.

İşbirlikçi öğrenme, sınıf iklimini olumlu yönde etkiler: Öğrenciler arasında iletişim ve etkileşimi artırır, yeterli özgüvene sahip olmayan öğrencilere derse katılma, beceri sergileme, kendini ifade etme fırsatı sunar. Başarılı-başarısız öğrenci ayrımını ortadan kaldırır. Öğretmene, öğrencilerini tanıma fırsatı verir. Öğrencilerin derse olan ilgisini, motivasyonunu artırır. Bütün öğrencilerin derse katılmasında etkili bir yöntemdir. 

İşbirlikçi Öğrenme; araştıran, ekip oluşturan, tartışan, rapor yazan, sunum yapan, değerlendiren ve değerlendirmeye tabi tutulan öğrenciler öğrenmeyi öğrenir.

İşbirlikçi öğrenmede, öğretmen sürekli bilgi aktaran, ders anlatan değil belirli hazırlıklar ve planlar dâhilinde; yönlendiren, destekçi, gözlemleyen, geribildirim veren, değerlendiren konumundadır. Öğretmen küçük gruplar halinde öğrencileri daha iyi gözlemleme ve kontrol etme imkânına sahiptir. 

Heterojen grupların olması: öğrencilerin faaliyetlere aktif katılımını sağlar, öğrenciler hata yapma özgürlüğüne sahiptir, hatalarını düzeltebilecek, üzerine tartışabilecek, geribildirim alabilecek öğretmenleri ve arkadaşları vardır.

Başarmak, bir grup içinde etkin görev üstlenmek, kendi öğrenmesinin sorumluluğunu almak, arkadaşlarına öğretmek ve onlardan öğrenmek; akademik başarıyı, özgüveni, sosyal becerileri olumlu yönde etkilemektedir. 

İşbirlikçi öğrenme, yöntem belirleme, eleştirel düşünme, problem çözme, bir kanıya varma, yaratıcılık, tartışma, bilgiyi yeniden yapılandırma, gibi bilişsel süreçlerin etkin kullanılmasını sağlar. 

Kendi öğrenmesinin sorumluluğunu alan öğrenciler, ekip ruhu oluşturabilmeyi, aidiyet hissetmeyi, işbirliği geliştirmeyi öğrenir. Çekingen öğrenciler, kendini ifade etme, soru sorma, sunum yapma fırsatı buldukları veya grup içinde çeşitli görevleri üstlendikleri için iletişim kabiliyetleri gelişir, özgüvenleri artar.

İşbirlikçi öğrenme, öğretmenlerin öğrencilere yönelik farklı bakış açıları kazanmasını sağlar, öğretme yolculuğunda üst düzey farkındalık geliştirmelerine yardımcı olur.

İşbirlikçi öğrenmede iletişim ve etkileşim üst düzeydedir. Arkadaşlık, empati, birbirine saygı gibi sosyal becerin deneyimlenmesi, davranışa dönüştürülmesine yardımcı olur. “İşbirlikçi öğrenme öğrencilerin birbirlerinin bireysel ve kültürel farklılıklarını anlamaların sağlar.” (Bayrakçeken, Doymuş, Doğan. 2015, s. 34)

Satan (2014) yaptığı bir çalışmada okullarda olumsuz davranışları azaltmak için alternatif bir düşünce olarak iş birliğine dayalı öğrenmeyi önermektedir.  Adı geçen çalışmada; zorba, kurban, diğer öğrenciler açısından işbirlikçi öğrenmenin yararları anlatılmıştır. 

Birlikte öğrenen, araştıran, tartışan, soru soran, rapor yazan öğrenciler, daha az kaygı ve stres yaşarlar. Tek taraflı yardımlaşmanın tersine çift taraflı yardımlaşma öğrenen ve öğreteni akademik, psikolojik yönden olumlu etkiler. Grup içinde doğru bilgiye ulaşma, bilgiyi işleme açısından yapılan hatalar, gruba mal edileceğinden öğrenci aldığı görevlerde cesaretli olur. Hata yapacağım korkusuyla kendini öğrenmeden alıkoyma ihtimali azalır. 

İÖ’de geleneksel değerlendirme yöntemlerinden farklı olarak alternatif değerlendirme yöntemleri kullanılır. “Kâğıt-kalem testleri ile değişik öğrenci özelliklerinin ölçülmesi mümkün olamamaktadır. Bu geleneksel değerlendirme tekniklerinin tamamlayıcısı olarak alternatif ölçme değerlendirme tekniklerinin kullanılması öğrencilerin çok yönlü ve farklı öğrenme stillerine uygun bir şekilde değerlendirilmesine fırsat sağlar.” (Bayrakçeken, Doymuş, Doğan. 2015, s. 41)

Geleneksel ders anlatımında öğrenme kaybı fazladır. İÖ’de öğrencilerin bilgiyi edinme, yapılandırma, işleme biçimlerinden dolayı kalıcı öğrenme artar. 

Tanıma, Uygulama, Deneyim
Tanımı ve faydalarına değindiğimiz İşbirlikçi Öğrenme Modeli’nin başarıya ulaşabilmesi için modeli tanımak, anlamak, hazırlık, planlama (materyal, sınıf düzeni, öğrenci grupları vs.) aşamalarını tamamlamak gerekir. Modeli kâğıt üzerinde bilmekle uygulamaya koyup sağlıklı değerlendirme yapabilecek aşamaya gelmek uzun yılların tecrübesiyle mümkündür. Okul tipi, öğrenci profili, modelin uygulanabilirliği, öğretim programının yapısı gibi koşullar bütün öğrenme modelleri için avantajlar ve dezavantajlar barındırır. Çoğu zaman edilgen ve dinleyici konumda olan öğrenciyi, kendi katılımıyla öğrenmesinin sorumluluğunu aldığı bir sürecin içine dâhil etmek, birçok öğrenme çıktısına ulaşmasını sağlayacaktır.

Öğrenme yöntemleri, eğitim öğretim sürecinin tamamını oluşturmaz. Sürecin bir parçası olarak hazırlık ve planlaması doğru yapılırsa öğretmene uygulama aşamasında kolaylık sağlar. Alışılmışın dışına çıkan öğretmen; kendini, öğrencilerini, alan bilgisinin işleniş şeklini, farklı bakış açılarını görme, deneyimleme fırsatı bulur. 

KAYNAKÇA
Bayrakçeken. S. Doymuş, K. Doğan, A. )2015). İşbirlikçi Öğrenme Modeli ve Uygulanması. (2.Baskı) Pegem Akademi.

Satan,A. (2014). Okullarda Olumsuz Davranışları Azaltmak İçin Alternatif Bir Düşünce Olarak İş Birliğine Dayalı Öğrenme. Eğitim Psikolojisi. Editör Ayşe Bakıoğlu. Nobel Akademi Yayıncılık.