Teneffüslerde öğrenciler arasında yaşanan davranış sorunlarının ders ortamını etkilediği bilinmektedir. Ders zili çaldığında öfkeli veya ağlayan bir öğrenciniz varsa derse planladığınız gibi bir giriş yapmanız mümkün olmaz. Çünkü bu durum diğer öğrencilerin tüm dikkatini çeker. Bu aşamada sorun ertelense bile öğrencilerin ders motivasyonları durumdan olumsuz etkilenir. Özellikle kalabalık sınıflarda öğrenci sayısına bağlı olarak bu sorunlar ders ortamını daha fazla etkiler. Gün içerisinde yaşanan bu tip davranış problemleri hem okuldaki zamanın gereksiz kullanılmasına hem de öğretim dışı konulara enerji harcanmasına neden olur.
Sorunun temeline inildiğinde bu durumun çocukların serbest zamanlarını nasıl değerlendireceklerini bilmediklerinden kaynaklandığı görülür. Çocukların okula başlamasıyla beraber öğretim odaklı bir süreç başlar. Öğretimle ilgili planlamalar yapılır fakat teneffüsler serbest zaman dilimleri olarak görüldüğü için üzerinde çok fazla düşülmez. Öğretmenler teneffüs zamanlarını daha çok öğretmenler odasında öğrencilerden habersiz bir şekilde geçirirler. Bu süreçte grup içerisinde nasıl davranacağını tam olarak bilemeyen çocuklar arasında sorunların yaşanması da kaçınılmaz olur ve bu sorunlar ders zilinin çalmasıyla beraber sınıf ortamına taşınır.
Bu anlamda serbest zamanların nasıl geçirileceğinin çocuklara öğretilmesi yaşanan davranış problemlerinin azalmasını sağlayacaktır. Serbest zaman dilimlerinde yaşanan problemleri azaltmak, öğrenciler arasında iletişim ve iş birliğini artırmak adına yapılabilecek bazı etkinlik ve uygulamalar bu sorunun çözümüne katlı sağlayacaktır.
Sizlere belli aşamalardan oluşan, uygulayıp olumlu sonuçlar aldığım, “Etkinlik Kulüpleri” adını verdiğimiz bir uygulamadan bahsetmek istiyorum.
Etkinlik Kulüpleri uygulaması 4 aşamadan oluşmaktadır.
1. Aşama Öğrencilerin İlgi ve Yeteneklerinin Belirlenmesi
2. Aşama Kulüplerin Kurulması ve Öğrencilerin Yönlendirilmesi
3. Aşama Kulüp Sayılarının Artırılması ve Kulüp Etkinliklerinin Çeşitlendirilmesi
4. Aşama Kulüp Üyelerinin Ortaya Ürün Koyması
Birinci aşama, öğrencilerin ilgi ve yeteneklerinin veya konu eğilimlerinin belirlenmeye çalışıldığı aşamadır. Özellikle teneffüsler bu gözlemin yapılabileceği uygun zaman dilimleridir. Öğrencilerin serbest zamanlarını nasıl geçirdikleri gözlemlenerek fikir edinilebilir. Bu aşamada alınacak notlar öğrencilerin kulüp başkanı olarak yönlendirilmesinde ve kulüp çalışmalarına katılmasında önem arz etmektedir.
İkinci aşama, öğretmen tarafından kurulan ilk kulüp öğrencilere tanıtılır. Bu kulüp öğrencilerin daha çok faaliyet gösterdikleri bir alanda olmalıdır. Bu sayede öğrencilerin uygulamayı benimsemeleri ve sürece katılımları daha kolay olmaktadır. Örneğin, bir kitap kulübü kurulabilir. Bu kulübe birinci aşamada alınan notlara göre bir başkan seçilir ve kulüp faaliyetleri ile ilgili konuşulur. Kurulan bu ilk kulüp aslında uygulamanın tanıtılması açısından oldukça önemlidir. Bu aşamada kulüp sayısının artırılmasından ziyade öğrencilerin mevcut kulübün faaliyetlerine katılması daha önemlidir. Bu durum sürecin öğrenciler tarafından anlaşılması açısından da önemlidir. İlk kulübün faaliyetlerine öğretmenin de üye olarak katılması öğrencilerin uygulamaya karşı motivasyonlarını etkilemektedir.
Bu bağlamda öğretmen özellikle uygulamanın ilk zamanlarında kulüp başkanları ile görüşüp etkinlik önerileri sunmalıdır.
Üçüncü aşama, kulüp sayıları alınan notlara ve yapılan gözlemlere göre artırılır (matematik, origami, güzel yazı, resim, şiir, zekâ oyunları, satranç, müzik, gazete, pano, iyilik, gezi, meslekler, oyun, piyano vb.). Öğrencilerin birden fazla kulübe girebilecekleri vurgulanır. Öğretmen her kulübün doğal üyesi konumundadır ve kulüp başkanları ile serbest zamanlarda kulüp uygulamaları ile ilgili görüşmeler yapar. Bu görüşmelerde etkinliklerin çeşitlendirilmesi ile ilgili fikirler verir. Öğrenciler gerek ailelerinden gerek öğretmenlerinden aldıkları fikirleri yapılandırıp arkadaşlarına sunarlar.
Dördüncü aşama, öğrencilerin yapılan kulüp faaliyetleri ile ilgili bir performans göstermeleri veya ortaya bir ürün koymaları beklenir. Bu aşamada öğrenciler ulaştıkları seviyeyi gösterecek etkinlikler planlarlar.
Uygulamaya öğrencilere serbest zamanlarını kontrol etme ve birlikte daha etkili zaman geçirmelerini sağlamaları amacıyla başlamıştık; fakat uygulamanın çıktıları beklediğimizden çok daha fazla oldu. Sınıf ortamımıza planladığımız seviyenin çok üstünde katkılar sağladı.
Uygulama sayesinde sınıfta gerçekleşen durumlar hakkında şunları söyleyebilirim:
- Öğrenciler serbest zamanlarında ilgilendikleri konularda çalışmaya başladıkça konuyla ilgili bilgilerini derinleştirdiler.
- İlgi alanları doğrultusunda çalışmak öz güvenlerini artırdı. Bu durum öğretim faaliyetlerine de yansıdır. Yapılan öğretim faaliyetlerine daha istekli bir şekilde katılmaya başladılar.
- Bu uygulama ile aslında daha önce hiç yakınlaşmadıkları arkadaşlarını tanıma fırsatı buldular. Sınıftaki diğer arkadaşları ile ortak ilgi alanları olduğunu keşfettiler. Bu durum sınıf içi iletişimi geliştirdi.
- Teneffüsleri amaçsız faaliyetlerle geçirmek yerine planlı aktivitelerle geçirmeye başladılar.
- Akran öğretimi gerçekleşmeye başladı. Her öğrenci bir arkadaşından bir şeyler öğrenebileceğini deneyimlemiş oldu. Birbirlerine daha çok saygı duymaya başladılar.
- Kulüp bazında farklı etkinlikler düzenlendi ve bu etkinliklerin düzenlenmesinde öğrenciler aktif rol aldılar. Bu durum girişimcilik becerilerini olumlu anlamda destekledi. (Kulüp çalışmaları kapsamında; kitap ve gazete çıkardık, geziler düzenledik, şiir, fıkra ve müzik dinletileri hazırladık, tiyatro gösterisi yaptık, yapılan yarışmalara katıldık.)
- Öğrenciler teneffüslerde planlı faaliyetlerle ilgilendikleri için ders ortamına taşınan sorunlar azaldı.
Buradan hareketle, etkili sınıf yönetimi uygulamalarının hem öğretim sürecinin niteliğini artırdığı hem de öğrenci davranışlarında olumlu yönde değişiklik meydana getirdiği söylenebilir.
